Overture Bajka / Symphonies Nos. 2 & 3 Lipiński, Moniuszko

Krajobraz muzyczny ziem polskich pierwszej połowy XIX wieku tworzyło wielu kompozytorów, którzy zasługują na uwagę i obecność - zarówno w repertuarze koncertowym, jak i w fonografii. Krajobraz ten w szczególny sposób urozmaica i wzbogaca twórczość Stanisława Moniuszki i Karola Lipińskiego. Każdy z nich ma dokonania na innym polu: Moniuszko specjalizował się w operze i pieśni, a Lipiński - w dziedzinie muzyki instrumentalnej, zwłaszcza skrzypcowej. Bajka powstawała w latach 1847-1848. Po raz pierwszy została wykonana w Wilnie przed 1 maja 1848 roku pod dyrekcją kompozytora. Kolejne wykonanie miało miejsce w Petersburgu 26 marca (7 kwietnia) następnego roku i zostało entuzjastycznie przyjęte przez tamtejszą publiczność, o czym kompozytor pisał w liście do żony: „ze wszystkich kompozycji Bajka najwięcej się podobała” (1849). (…) Pod względem formalnym Bajka zawiera elementy allegra sonatowego, ronda i poematu symfonicznego. Można w niej wyróżnić ekspozycję (dwa tematy - pierwszy o charakterze marszowym, drugi - kantylenowy), rozbudowane przetworzenie (Vivace) obfitujące w nowe myśli muzyczne i ich warianty, oraz repryzę, w której powraca zmodyfikowany pierwszy temat w tempie Piu lento i kodę, kończącą utwór orkiestrowym tutti. (...) Symfonie Lipińskiego pochodzą z młodzieńczego okresu jego twórczości. Nie jest znana dokładna data powstania Symfonii op. 2: C-dur nr 2 i B-dur nr 3., ale wiadomo, że zostały skomponowane przed 1810 rokiem. Lipiński zadedykował je hrabiemu Adamowi Starzeńskiemu herbu Lis ze Lwowa, który zatrudnił skrzypka jako koncertmistrza w orkiestrze pałacowej. (...) Symfonie zajmują ważne miejsce w dorobku Lipińskiego i, jako juwenilia, świadczą o niewątpliwym talencie ich twórcy. W dojrzałym okresie twórczości Lipińskiego dominowały kompozycje na skrzypce z towarzyszeniem orkiestry bądź fortepianu (koncerty skrzypcowe, ronda, wariacje i fantazje) i utwory na skrzypce solo, w tym 11 kaprysów. „Polski Paganini” pisał je, by zapewnić sobie repertuar koncertowy, dlatego kompozycje te stawiają przed wykonawcą niemałe wyzwania techniczne. Utwory Lipińskiego w XIX wieku zyskały duże uznanie, a on sam, jak wirtuoz skrzypiec, osiągnął niebywały sukces w całej Europie. Ewa Sławińska-Dahlig (fragment z książeczki)