Dwanaście pieśni op. 22 na głos i fortepian Ignacy Jan Paderewski

''Pieśni do słów Catulle Mendesa op. 22 nie przypominają w niczym wcześniejszych kompozycji wokalnych Paderewskiego, jak na przykład Pieśni do słów Asnyka op. 7 czy Pieśni do słów Mickiewicza op. 18 - nieco ''moniuszkowskich'', bardzo polskich, z prostym diatonicznym akompaniamentem. W Pieśniach op. 22 Paderewski zbliżył się do stylistyki kompozytorów francuskich i bodaj po raz pierwszy w muzyce polskiej - przed Szymanowskim i Eugeniuszem Morawskim - świadomie nawiązał do wzorów tradycji ''paryskiej'', coraz częściej stosowanej w ówczesnej muzyce europejskiej. Pieśni op. 22 są jakby ''usymfonizowanymi'' poematami z partią wokalną. Kompozytor - wyczulony na poetyckie niuanse - pogłębia, poszerza i sublimuje ekspresję słowa, które melodycznie wibruje, ''wpada'' w przygotowany tok harmoniczny, tłumaczy go. Ciemne obrazy poetyckie Mendesa wzbogacił Paderewski barwami niejednokrotnie jaśniejszymi, świetlistszymi. Operuje przy tym rozległą skalą środków harmonicznych w partii fortepianu; znajdujemy wśród nich chromatykę obcą pieśniom wcześniejszym, ton chorałowy (La nonne, Le ciel est tres-bas), akordykę kwartowo-kwintową w ulubionym układzie kwartowo-sekundowym (Dans la foret), współbrzmienia septymowo-sekundowe i akordy z wielką septymą, jak również jawne symbole dźwiękowe: 'szkliste'', zimne brzmienie arpeggiowanych akordów z trójdźwiękiem zwiększonym w pieśni Lune froide oraz powtarzany i akcentowany melodyczny interwał trytonu jako znak pustki w pieśni Viduité. Partia fortepianowa np. w pieśni Dans la foret przywodzi na myśl dzisiejszą technikę klasterową, przejawiającą się w nawarstwianiu współbrzmień, doprowadzonych do ośmiodźwiękowego diatonicznego klasteru (takty 20-22). Zagęszczanie składników akordowych stosuje Paderewski nawet w najniższej oktawie fortepianu - wbrew alikwotowej naturze dźwięku i wypływającej stąd zasadzie instrumentacyjnej - operuje czterodźwiękiem w skupionym układzie dwóch współbrzmień sekundowych zestawionych w odstępie kwarty (La nonne, takty 53, 55, 57, 59, 76, 78). Siła wyrazu Pieśni do słów Mendesa przejawia się również w różnego rodzaju napięciach metrorytmicznych (śmiałe zmiany metrum, dość częsta akcentuacja na słabych częściach taktu) i dynamicznych oraz w oryginalnym kolorycie i niuansach partii wokalnej.

oprawa miekka

stron  84

format 22 x 30